Ms Shehana Gomez

(hi/ei)

Ymchwil

Rwy'n archwilio'r term bioddiwylliannoldeb, 'y cysylltiad anuniongyrchol rhwng natur a diwylliant' a welir yn ffyrdd o fyw cymunedau brodorol a thraddodiadol.

Dywedir bod gan y ffyrdd hyn foeseg cadwraeth gref. Mae'r cyswllt hwn wedi cael ei gefnogi gan ymchwil yn y gwyddorau a'r gwyddorau cymdeithasol, ac wedi'i gydnabod mewn cyfraith hawliau dynol rhyngwladol, a chytundebau amgylcheddol rhyngwladol fel y Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol a Phrotocol Nagoya, yn ogystal ag ymdrechion cadwraeth eraill. Yn gysylltiedig â hyn mae'r cysyniad o hawliau bioddiwylliannol a ddatblygwyd gan Sanjay Kabir Bavikatte. Maent yn cynnwys hawliau cymunedau brodorol a lleol (ILCs) i hunanbenderfyniad, cydsyniad gwybodus ymlaen llaw, tir, adnoddau naturiol, diwylliant a gwybodaeth draddodiadol. Mae'r term 'cysylltiad bioddiwylliannol' yn disgrifio'r cysylltiad rhwng y gwahanol agweddau hyn ar fiocwylliannoldeb.

Mae fy PhD yn canolbwyntio ar brotocolau cymunedol bioddiwylliannol, sef dogfennau a ddefnyddir gan ILCs i nodi eu hanes, eu gwerthoedd, eu harferion a'u gweithdrefnau. Yn ogystal â bod yn gofnod o'r wybodaeth hon, bwriad iddynt reoleiddio eu rhyngweithio ag actorion sy'n dymuno cael mynediad at eu tir, adnoddau naturiol a gwybodaeth draddodiadol. Gallent fod yn awdurdodau'r llywodraeth, ymchwilwyr gwyddonol neu gwmnïau preifat. 

Rwy'n dadansoddi protocolau cymunedol bioddiwylliannol dwy gymuned frodorol Kenya i weld sut maen nhw'n adlewyrchu hawliau bioddiwylliannol, a'r cyd-destun a'r rhesymau dros eu creu.