Dr Marion Loeffler

Canolbwynt fy ymchwil yw Cymru yn ei chyd-destun Prydeinig, Ewropeaidd ac Ymerodraethol, a'r ffordd yr oedd gwleidyddiaeth, crefydd a diwylliant (yn ei ystyr mwy cynfyng) yn cyd-weu rhwng c. 1715 a chwarter olaf y bedwaredd ganrif ar bymtheg.  Ymddiddoraf yn arbennig yn y cyfnod rhwng Chwyldro Ffrengig 1789 a'r 1850au, oes a elwid yn  Biedermeier, Oes y Chwyldroadau, neu'r cyfnod Rhamantaidd; oes a welodd dadeni diwylliannol, twf diwydiannol, a chynnwrf cymdeithasol yng Nghymru.

Ymhlith y cwestiynau ceisiaf ateb yw: Sut y newidiodd syniadau a chysyniadau dros amser? Beth oedd ym meddwl pobl pan fydden nhw'n trafod 'derywddon' neu 'chwyldro' ar wahanol gyfnodau ac mewn gwahanol ieithoedd? Fel Golygydd Cynorthwyol y Bywgraffiadur Cymreig, rwyf yn tracio bywydau megis rhannau sylfaenol a meicro-gosmau o hanes, yn siapio digwyddiadau hanesyddol ac yn cael eu siapio ganddynt. Rwyf wrth fy modd yn ystyried y cysylltiadau agos rhwng crefydd a gwleidyddiaeth yn y ddeunawfed ganrif a'r bedwaredd ganrif ar bymtheg. Pwy oedd yr Undodiaid a beth oedd gwraidd eu gwleidyddiaeth radicalaidd? Yn olaf, mae cysylltiadau Cymru a'r Cymry gyda'r byd ehangach, a hunaniaeth gymhleth y wlad fel cenedl ddiwylliannol ddarostyngedig (subaltern) ac aelod yr Ymerodraeth, o ddiddordeb imi.

Rwyf wedi gweithio ar y prosiectau canlynol:

• Hanes Cymdeithasol yr Iaith Gymraeg
• Iolo Morganwg a'r Traddodiad Rhamantaidd yng Nghymru
• Yr Ieithoedd Celtaidd a Hunaniaeth Ddiwylliannol
• Cymru a'r Chwyldro Ffrengig
• Trosglwyddo Gwybodaeth a Rhwydweithiau Cymdeithasol yng Nhymru Oes Victoria

Rwyf yn Gyfarwyddwr Astudiaethau i fyfyriwr PhD y tu allan i Brifysgol Caerdydd, yn ymchwilio Cyfieithiadau'r Gymraeg c. 1789-1900; yn gyd-gyfarwyddwr PhD ar ddelweddu'r Cymru yn y ffilm 'How Green was my Valley'.

Barn y myfyrwyr ar fy modiwlau opsiwn 2020-21:

'Teaching staff have gone above and beyond to ensure that the transfer to online learning has not affected our
learning. They have posted everything online in an organised fashion so that it has been easy to access all the require material for lectures and seminars. The Q&A sessions that have been provided have been of great value in enhancing our knowledge and understanding of certain aspects of the module, and they have been rather useful in helping me retain skills with regard to source analysis via their format. Staff have even utilised the unfortunate circumstances of this year for the benefit of us by posting lectures in advance so that everybody has an equal chance with regard to the upcoming essay.'

'My favourite module I really had great communication with my lecturer and seminar tutor, and the seminars were really helpful, the feedback was vital and really just enjoyable.'

Fy Meysydd: Hanes Cymru; Hanes y Gymru Fodern ; Cymru a Chwyldro Ffrengig 1789 ; Hanes Diwylliannol; Hanes Prydain

Rwyf yn cyfrannu at y modiwlau Hanes Brydain Fodern (bl. 1), 'Ymagweddau at Hanes' (bl. 2), ac yn goruchwylio traethodau hir blwyddyn 2 a blwyddwyn 3.

Rwyf yn gyd-lynydd y modiwl MA 'Reading Welsh History: Nation, Class and Gender' a gynigir am y tro cyntaf yn 2021-2022 (Nid yw'r modiwl ar gael yn Gymraeg.)

From the late eighteenth century, the forces of urbanisation, industrialisation, and globalisation transformed Welsh society and culture. Historians of Wales have approached the question of such structural change by exploring the impact upon Welsh language and culture, class politics and protest, the movement of people, and through gendered, racial and ethnic identities. This module takes a conceptual approach to examine how historians have shaped histories of modern Wales, and it provides students with the opportunity to advance the skills necessary for developing their own original contribution to Welsh history.

The module focus includes the nation and national histories, Welsh culture, gender history, class and politics, and social movements and agency. These themes will be explored from the late eighteenth to the late twentieth centuries, and, where appropriate, within a transnational context. You will engage with the latest cutting-edge research as well as classic Welsh history articles and monographs. Closely reading classic texts of the past century, which were as much expressions of international historiographical trends as they shaped Welsh history-writing, as well as the very latest scholarly writings, you will gain a deeper knowledge of modern Welsh history. You will also work closely with primary sources, drawing upon the wealth of local archival materials to practice vital historical skills.

Dyma fy modiwlau opsiwn fy hun:

Hanes wedi ei Gyd-Weu: Cymru a’r Byd, 1714–1858 (bl. 2)

Yn y modiwl hwn trafodwn ddigwyddiadau allweddol yng Nghymru yn eu cysylltiad â datblygiadau diwylliannol, crefyddol, ac economaidd yn ngweddill Ynysoedd Prydain, Ewrop, a’r Ymerodraeth. Er mwyn dadansoddi peuoedd cymdeithasol yn eu cyfanrwydd a throsgynnu ffiniau gwleidyddol, defnyddiwn y cysyniad o histoire croisée neu Verflechtungsgeschichte, sef hanes wedi ei gyd-weu. Cymry, Saeson, Almaenwyr a Ffrancwyr, zamindar o Bengal a thywysog o wlad Pwyl yw actorion a gwrthrychau ein hanes. Traciwn olion Siacobitiaid, Toriaid a Chwigiaid, radicaliaid a theyrngarwyr, hynafiaethwyr a chyfieithwyr, diplomyddion, milwyr ac ysbïwyr, ar drywydd eu cysylltiadau â Chymru a’r byd.

Ein dechreubwynt yw esgyniad y Protestant Hanoferaidd Siôr I i orsedd Prydain Fawr ym 1714, gan fod y digwyddiad hwn wedi siapio hanes Cymru a’r ynysoedd hyn y tu hwnt i deyrnasiad y Frenhines Victoria. Gorffennwn adeg Rhyfel y Crimea, a derfynodd cyfnod o gydweithio gwleidyddol a diwylliannol agos rhwng Prwsia a Phrydain, a chyda Eisteddfod Fawr Llangollen 1858, uchafbwynt diwylliannol dadleuol Cymru Oes Victoria.

Cymru, Mudiad Diwygio’r Senedd, a Chwyldro Ffrengig 1789   (bl. 3)

Hyd yn ddiweddar ystyriwyd gweithredu gwleidyddol yng Nghymru cyn Rhyfeloedd Napoleon yn bennaf yng nghyd-destun Chwyldro Ffrengig 1789. Fodd bynnag, ar wahan i ychydig o eithriadau, trosglwyddwyd syniadau a deunydd gwleidyddol i Gymru wedi eu hidlo drwy’r iaith fain, trwy fudiad diwygio cyfundrefn wleidyddol Prydain Fawr, a thrwy garfan deyrngarol i’r frenhiniaeth Brotestannaidd. Darllenwyd, dosbarthwyd, a chyfieithwyd cyhoeddiadau gwleidyddol Saesneg yn frwd, gan hefyd fabwysiadu’r ffurfiau diwylliannol newydd, democrataidd, a gododd y tu hwnt i Glawdd Offa. Yn wahanol i’r Iwerddon, gweithredodd radicaliaid a theyrngarwyr Cymru y tu mewn i fframwaith gwleidyddol a phau cyhoeddus Prydain Fawr, gan ddangos ond ychydig o awydd i dorri i ffwrdd o’r fframwaith hwn, yn wahanol i'r Iwerddon.

Yn y modiwl hwn, dadansoddwn destunau, caneuon, a darluniau allweddol y cyfnod rhwng Rhyfel Annibyniaeth America a Rhyfeloedd Napoleon. Ein hamcan pennaf yw archwilio ym mha ffordd y dylanwadodd syniadau gwleidyddol allanol ar Gymru, ac i benderfynu os ydy hi’n bosib ystyried y dylanwadau hyn yn rhai Chwyldro Ffrengig 1789 yn unig. Hwyrach ei bod hi’n amser ddatblygu gwerthusiad mwy soffistigedig. Yn ogystal, ystyriwn effaith datblygiadau economaidd ar brotestio (gwleidyddol), y cysylltiadau agos rhwng crefydd a gwleidyddiaeth, a rôl menywod yng ngwleidyddiaeth a chrefydd y cyfnod.

Os ydy hyn yn swnio braidd fel dychweliad i hen faes hanes gwleidyddol, cofiwch fod y rhan fwyaf o’n ffynonellau wedi ei chreu gan ddynion a merched heb lawer o addysg, ac eto yn ddwyieithog, mewn gwlad heb brifysgol, dref â mwy na 7,000 o drigolion, na chanolfannau diwydiannol mawrion. Trafodwch!

Wedi graddio ac ennill fy noethuriaeth ym Mhrifysgol Humboldt, Berlin, ym 1994, gweithiais yng Nghanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd o 1994 tan 2017: fel Cymrawd Ymchwil, Cymrawd Ymchwil Hŷn, a Phennaeth Astudiaethau Ôl-Radd.

Ffocws fy nghyfrol gynnar Englisch und Kymrisch in Wales: Geschichte der Sprachsituation und Sprachpolitik (1997) oedd hanes yr iaith fain yng Nghymru, a chyfrannais dwy bennod ar yr ugeinfed ganrif i'r gyfres Hanes Cymdeithasol yr Iaith Gymraeg (1994–2001). Rwyf wedi cyhoeddi erthyglau ar y mudiad Pan-Geltaidd, a gweithiais fel Rheolwr-Olygydd y pum-gyfrol Celtic Culture: A Historical Encyclopedia (2001–2005), gan gyfrannu ambell gofnod. Y mae fy llyfr The Literary and Historical Legacy of Iolo Morganwg, 1826–1926 yn dilyn hynt a helynt etifeddiaeth y ffugiwr, bardd a'r hynafiaethydd Edward Williams, dyfeisydd yr Orsedd, yng Nghymru a'r byd. Y mae'r ddwy gyfrol ddiweddaraf, Welsh Responses to the French Revolution: Press and Public Discourse 1789-1802 (2012) a Political Pamphlets and Sermons from Wales 1790-1806 (2014), yn canolbwyntio ar wahanol agweddau diwylliant gwleidyddol Cymru oes Chwyldro Ffrengig 1789. Yn sgil y gwaith ar y cyfnod hwn, rwyf wedi cyhoeddi ym maes cyfieithu gwleidyddol a throsglwyddo cysyniadau, fel y gwelir yn Ysgrifau Beirniadol a Llên Cymru.

Ar hyn o bryd, rwyf yn gweithio ar gyfrol sydd yn cyd-destunoli bywyd a gwaith Thomas Stephens o Ferthyr Tudful, yr ysgolhaig tanbaid oedd am osod seiliau hanes Cymru ar sylfeini gwyddonol.

Gorffennaf-Rhagfyr 2021 Grant 'Civic Mission' gan 'Research Wales Innovation' wedi ei ddyfarnu gan Brifysgol Caerdydd,  Ehangu Cyfranogiad a Chysylltiadau Allanol, i ddatblygu a chynnal Dosbarth Meistr CA4 a chymorth dysgu digidol cyfrwng Cymraeg ar 'Terfysgoedd Merthyr Tydfil 1800'

Mehefin-Gorffennaf 2021 Grant CESI Prifysgol Caerdydd 'Alternatives to Formal Written Exams' i oruchwylio gwaith 3 myfyriwr a fydd yn archwilio'r pwnc a cynhyrchu adroddiad a chanllaw

2020 Grant Coleg Cymraeg Cenedlaethol i oruchwylio creu: 'Llyfryddiaeth Esboniadol a Chymorth Dysgu ac Addysgu (Digidol) o Ffynonellau Cynradd Cymraeg Printiedig y 18fed Ganrif yng Nhgasgliadau Arbennig Llyfrgell y Dyniaethau Prifysgol Caerdydd' (wedi ei ohirio than ddiwedd y pandemig)

Grant CUROP 33 Prifysgol Caerdydd, 'Dowlais Iron Works Letters, 1852-1854: Crisis, Cholera and Negotiation'. Arwain prosiect trawsysgrifio a golygu llythyrau at Arglwydded Charlotte Guest gan y fyfyrwraig BA Hanes  Llenyddiaeth Saesneg Eve Lewis, a chreu argaeledd i'r cyhoedd (haf 2019)

Gwobr Bwrdd Golygyddol, The Transactions of the Radnorshire Society (2018)

Grant Cynhadledd, Coleg Cymraeg Cenedlaethol (2016)

'Bravo Aberystwyth', rhaglen ddogfen ar alltudio athro Almaeneg o Aberystwyth ym 1914, yn gyfraniad Cymru ac ar y rhestr fer yn Ngwyl Cyfryngau Celtaidd (Celtic Media Festival) Inverness (2014)

Grant Cynhadledd, Coleg Cymraeg Cenedlaethol (2014)

Grant prosiect, The Leverhulme Trust (2013-2015)

Gwobr, The Transactions of the Radnorshire Society (2012)

Grant teithio, AHRC, Bonn (2006)

Gwobr arbennig, European Small Film Festival, am y rhaglen deledu BBC Cymru/ORB yr Almaen Yn ôl i’r Wal – Zurück zur Mauer  (1999)

Gwobr, German-British Forum, ‘The most positive contribution to German-British relations in 1998’ am y rhaglen deledu BBC2 ‘Two Kisses for a Sleeping Princess’ ar safle Cymru yn Ewrop (ar y cyd gyda Sir Norman Foster am ei waith ar y Reichstag ym Merlin) (1998)

Grant ymchwil ôl-ddoethurol,  Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD) (1994)

Grant ymchwil ôl-radd, Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD) (1992)

Coleg Cymraeg Cenedlaethol

Aelod Pwyllgor Archif Menywod Cymru Pwyllgor (womensarchivewales.org)

Women's History Network

Fellow of the Royal Historical Academy

British Society for Victorian Studies

Cymdeithas Hanes Ceredigion

Botwm Byd

Awst 2019 - presennol Darllenydd Hanes Cymru, Prifysgol Caerdydd

2018 - 2019 Darlithydd Hanes Cymru, Prifysgol Caerdydd

2014 - Golygydd Cynorthwyol Y Bywgraffiadur Cymreig

1994 - 2017 Cymrawd Ymchwil, Cymrawd Ymchwil Hyn (sori dim to bach ar gael),  Pennaeth Astudiaethau Ôl-radd yng Nghanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Celtaidd Prifysgol Cymru, Aberyswtyth

1990 - 1994 Darlithydd, Adran Astudiaethau Saesneg ac Americaneg, Prifysgol Humboldt, Berlin

Ar Fwrdd Cyfarwyddwyr 'The Cyfarthfa Foundation'

Aelod o Bwyllgor 'Archif Menywod Cymru'

Panel Hanes Coleg Cymraeg Cenedlaethol

Adolygydd llawysgrifau a chynigion: Gwasg Prifysgol Cymru, Bloomsbury Publishing, Boydell&Brewer, Cyngor Llyfrau Cymru, Cylchgrawn Hanes Cymru, Llafur

Adolygydd erthyglau a llyfrau: Cylchgrawn Hanes Cymru, The International Journal of Welsh Writing in English, Cambrian Medieval Celtic Studies, Morgannwg

Golygydd Cynorthwyol y Bywgraffiadur (2014-2022)