Ewch i’r prif gynnwys

Yr Athro Helen Nicholson

BA (Oxon.) MA, PhD FLSW FRHistS

Athro Emeritws

Trosolwyg

Yn gyn-Bennaeth Adran Hanes Prifysgol Caerdydd, rwy'n ysgolhaig sy'n arwain y byd mewn ymchwil i'r Templars a'r Hospitallers a'r Croesgadau. Rwy'n Gymrawd o'r Gymdeithas Hanesyddol Frenhinol ac o Gymdeithas Ddysgedig Cymru.

Ymddeolais o Brifysgol Caerdydd ar 30 Medi 2022.

Cyhoeddiad

2024

2023

2022

2021

  • Nicholson, H. 2021. The Templars and ‘Atlit. In: Fishhof, G., Bronstein, J. and Shotten-Hallel, V. R. eds. Settlement and Crusade in the Thirteenth Century: Multidisciplinary Studies of the Latin East. Crusades Subsidia Vol. 15. London: Routledge, pp. 71-90.
  • Nicholson, H. J. 2021. The Knights Templar. Past Imperfect. Leeds: ARC Humanities Press.
  • Nicholson, H. J. 2021. The trial of the Templars in Britain and Ireland. In: Burgtorf, J., Lotan, S. and Mallorquí-Ruscalleda, E. eds. The Templars: The Rise, Fall and Legacy of a Military Religious Order. The Military-Religious Orders: History, Sources, and Memory London: Routledge, pp. 209-233., (10.4324/9781003163510-13)

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

  • Nicholson, H. J. 2013. The Templars in Britain: Garway and South Wales. In: Baudin, A., Brunel, G. and Dohrmann, N. eds. L'économie templière en Occident: Patrimoines, commerce, finances - Actes du colloque international. Langres: Éditions Dominique Guéniot, pp. 323-336.
  • Nicholson, H. J. 2013. The Knights Hospitaller. In: Burton, J. and Stober, K. eds. Monastic Wales: New Approaches. Cardiff: University of Wales Press, pp. 147-161.
  • Nicholson, H. J. 2013. The hero meets his match: Cultural encounters in narratives of wars against Muslims. In: Jensen, K. V., Salonen, K. and Vogt, H. eds. Cultural Encounters during the Crusades: Proceedings of the First Medieval Conference at the Danish Institute in Damascus, 2009. University of Southern Denmark Studies in History and Social Sciences Vol. 445. Odense: University Press of Southern Denmark, pp. 115-118.
  • Nicholson, H. J. 2013. The military religious orders in the towns of the British Isles. In: Carraz, D. ed. Les ordres militaires dans la ville méduévale (1100-1350). Presses Universitaires Blaise-Pascal, pp. 113-126.

2012

2011

2010

2009

2008

2006

2005

2004

2003

2001

2000

1999

1997

1993

Articles

Book sections

Books

Conferences

  • Nicholson, H. 2022. The trial of the Templars in Britain and Ireland. Presented at: Convegno internazionale di studi Perugia/Perugia International Study Conference, 14-15 November 2019 Presented at Baudin, A., Merli, S. and Santanicchia, M. eds.Gli Ordini di Terrasanta: Questioni aperte nuovi acquisitioni (secoli XII-XVI). Atti del Convegno internazionale di studi Perugia, 14-15 novembre 2019. Perugia: Fabrizio Fabbri Editore pp. 487-500.

Monographs

Ymchwil

Ystadau'r Knights Templars yng Nghymru a Lloegr ar ddechrau'r bedwaredd ganrif ar ddeg

Mae'r prosiect hwn yn dilyn fy nghyhoeddiad o'r Proceedings against the Templars in the British Isles (Ashgate, 2011), a chyhoeddi a chyfieithu'r achos prawf yn erbyn y Templars ym Mhrydain ac Iwerddon.

Cafodd stadau'r Templars yng Nghymru a Lloegr eu dyfeisio ar adeg arestiadau'r Templars yn gynnar ym mis Ionawr 1308. O'r amser hwnnw hyd ddiddymu'r Gorchymyn ym Mhrydain ym mis Gorffennaf 1311, gweinyddwyd yr ystadau gan geidwaid brenhinol. Cymerwyd cofnodion llawn ac fe'u cedwir yn yr Archifau Gwladol (TNA). Prin fod y cofnodion hyn wedi cael eu hastudio gan ysgolheigion. Maent yn cynnig cyfle unigryw i astudio sut y manteisiodd sefydliad di-fonheddig ar ei eiddo tiriog a sut roedd yn gysylltiedig â'i gymuned leol, ar adeg pan oedd tirfeddianwyr Lloegr yn dechrau rhedeg eu hystadau'n anuniongyrchol, gan gyflogi beilïaid medrus, yn hytrach nag yn uniongyrchol.

Nod y prosiect hwn yw ateb nifer o gwestiynau, gan gynnwys:

  • Pa eiddo oedd gan y Templars yng Nghymru a Lloegr ym mis Ionawr 1308? A yw'n bosibl sefydlu (e.e. drwy'r post Inquisitiones post-mortem neu'r Can Rolls) beth oedd gwerth yr eiddo hwn yn y blynyddoedd cynharach? A yw'n bosibl darganfod beth oedd yn werth yn y blynyddoedd i ddod (e.e. yn 1324, 1338, neu yn ddiweddarach Inquisitiones post Mortem)?
  • Pwy wnaeth y Templars gyflogi ar eu stadau, ar ba dermau?
  • Sut cafodd eu heiddo ei ecsbloetio/datblygu rhwng 1308-11, pan ddiddymwyd y Gorchymyn ym Mhrydain?
  • Beth wnaethon nhw ei gynhyrchu (fel gwlân, cig eidion, seidr, pysgod, glo)?
  • Beth oedd eu perthynas â chymunedau lleol?
  • A oedd ffurf y dogfennau sy'n cofnodi'r wybodaeth hon yn amrywio o un ardal i'r nesaf? Oedd y dogfennau'n cael eu harchwilio?

Mae'r allbynnau hyd yn hyn yn cynnwys cyfres o erthyglau ar ystadau'r Templars ym Mhrydain a llyfr, Bywyd Bob Dydd y Templars (Fonthill, 2017)

Yr Ysbyty ym Mhrydain ac Iwerddon yn y bedwaredd ganrif ar ddeg ac ymlaen

Mae'r prosiect parhaus hwn yn ymchwilio i rôl Ysbyty Sant Ioan o Jerwsalem yng Nghymru, Lloegr, Iwerddon a'r Alban yn y 14eg ganrif ac ymlaen, ac agweddau tuag ato. Mae hyn yn adeiladu ar fy ymchwil flaenorol i agweddau tuag at y Gorchmynion Crefyddol Milwrol yn yr Oesoedd Canol, a'm hymchwil gyfredol i Urdd y Deml ar ddechrau'r bedwaredd ganrif ar ddeg. Mae llawer o ymchwil yn cael ei wneud ar Ysbyty Sant Ioan yn y bedwaredd ganrif ar ddeg, ond mae'r Gorchymyn ym Mhrydain ac Iwerddon wedi cael ei anwybyddu i raddau helaeth.

Mae'r cwestiynau'n cynnwys: sut effeithiodd achos llys a dinistr Urdd y Deml yn 1312 ar agweddau tuag at ei chwaer orchymyn, yr Ysbyty? Pa mor bell y gwnaeth yr Ysbyty ddisodli'r Deml yn ei swyddogaethau amrywiol, o'i rôl yng ngweinyddiaeth frenhinol i'w rolau yn y gymuned leol? Beth oedd cyflwr stadau'r Templars erbyn i'r Ysbyty allu eu caffael - pa mor bell oedd eu gwerth economaidd wedi gostwng? Pa mor bell oedd yr Ysbytywyr yn parhau â chysylltiadau'r Templars â'u noddwyr seciwlar, ac â'r Eglwys?

Prosiectau eraill

Rwy'n parhau i weithio ar agweddau ar brif ffynonellau'r Drydedd Groesgad, yn enwedig yr hyn a elwir yn Itinerarium Peregrinorum 1, ar lenyddiaeth 'ffuglennol' ganoloesol fel ffynhonnell ar gyfer diwylliant a chymdeithas Ewropeaidd ganoloesol, ac ar gyfranogiad menywod yn y Croesgadau a chyda'r Templars a'r Hospitallers.

Addysgu

Ymddeolais ar 30 Medi 2022 ac nid wyf bellach yn addysgu myfyrwyr israddedig neu ôl-raddedig.

Bywgraffiad

Addysg a chymwysterau

1990 PhD (Hanes), ar gyfer traethawd ymchwil o'r enw: 'Delweddau o'r Gorchmynion Milwrol, 1128-1291: ysbrydol, seciwlar, rhamantus'. Goruchwyliwr Normanaidd Housley, Adran Hanes, Prifysgol Caerlŷr.

1986 Derbyniwyd i'r Sefydliad Cyfrifwyr Siartredig yng Nghymru a Lloegr.

1986 MA (Oxon)

1979–1982 BA Hanes Hynafol a Modern, Prifysgol Rhydychen (Coleg Sant Hilda): Dosbarth cyntaf.

Trosolwg gyrfa

1994–2022 aelod o staff yr Ysgol Hanes ac Archaeoleg, Prifysgol Caerdydd (1994–96: darlithydd tymor sefydlog; darlithydd 1996; 2000: Uwch Ddarlithydd; Darllenydd 2004; Athro 2013). Ymddeolais o'r Brifysgol ddiwedd mis Medi 2022.

1992–1994 Cynorthwy-ydd addysgu rhan-amser yn yr Adran Hanes, Prifysgol Caerlŷr.

1990–1992 Seibiant mamolaeth.

1986–1989 Ysgoloriaeth Ymchwil Agored yn yr Adran Hanes, Prifysgol Caerlŷr.

1982–1985 Cyflogwr: Coopers a Lybrand, Cyfrifwyr Siartredig, Caerlŷr. Swydd derfynol: Archwiliad Hŷn.

Anrhydeddau a dyfarniadau

12 Mehefin 2019: Fel un o'r Pwyllgor Gwyddonol ar gyfer y cynadleddau Gorchmynion Milwrol a Chrefyddol ym Palmela, Portiwgal, rhannais wobr Medal y Cyngor o Deilyngdod Muncipal gan y Municípo Palmela. Roedd y wobr hon i gydnabod deng mlynedd ar hugain o'r cynadleddau hyn.

2003–2004 Academi Prydain/Leverhulme Trust Uwch Gymrodoriaeth Ymchwil

Dyfarniadau eraill:

  • 2013 (gyda Dr Bronach Kane): Grant y Gymdeithas Hanes Frenhinol ar gyfer eu cyfres o siaradwyr gwadd ôl-raddedig, sy'n cymhorthdal symposiwm undydd 'Gwrthdaro mewn Persbectif Hanesyddol', 23 Ionawr 2015;
  • 2009, 1997 Saith Piler o grantiau Ymddiriedolaeth Doethineb tuag at gyhoeddi trafodion cynadleddau;
  • 2008 Grant Cadw i Ganolfan Caerdydd ar gyfer y Croesgadau tuag at gostau'r gynhadledd;
  • 2011, 2003 Grantiau Cynhadledd Dramor yr Academi Brydeinig tuag at fynychu'r Ordines Militares – cynadleddau Colloquia Torunensia Historica XII a XVI yn Toruń, Gwlad Pwyl;
  • 1999 Gwobr teithio Isaiah Berlin gan y Grŵp Astudio Academaidd ar Israel a'r Dwyrain Canol

Aelodaethau proffesiynol

  • 2017 etholwyd yn Gymrawd Cymdeithas Ddysgedig Cymru;
  • 2002 etholwyd yn Gymrawd y Gymdeithas Hanesyddol Frenhinol;
  • Aelod o'r Gymdeithas Astudio'r Croesgadau a'r Dwyrain Lladin, y Gymdeithas Hanes Eglwysig, y Gymdeithas Arthuraidd Ryngwladol, a Societas Magica

Contact Details

Themâu ymchwil

Arbenigeddau

  • Hanes canoloesol
  • Croesgadau
  • Ryfela