![Iwan Rees BA, MPhil, PhD, FHEA](https://profiles-cardiff.imgix.net/attachments/3268?w=200&h=200&auto=format&crop=faces&fit=crop&q=90")
Dr Iwan Rees
BA, MPhil, PhD, FHEA
Uwch-ddarlithydd
Addysgu ac ymchwil
- Siarad Cymraeg
- Ar gael fel goruchwyliwr ôl-raddedig
Trosolwyg
Mae fy niddordebau ymchwil yn cwmpasu sawl maes ieithyddol, gan gynnwys:
- Tafodieitheg ddaearyddol a chymdeithasol;
- Amrywio seinegol a ffonolegol;
- Pedagogeg iaith (yn enwedig yng Nghymru ac ym Mhatagonia);
- Gramadeg y Gymraeg (gan gynnwys amrywiadau lleol);
- Datblygiad hanesyddol y Gymraeg a’i hysgolheictod.
Ymunais ag Ysgol y Gymraeg yn 2012 fel Cydymaith Ymchwil ar brosiect a ganolbwyntiai ar anawsterau ynganu dysgwyr ym maes Cymraeg i Oedolion (CiO). Rwyf bellach yn Ddarlithydd yn yr Ysgol ers 2014 ac yn Gyfarwyddwr ar Ganolfan Uwchefrydiau Cymry America.
Cyn ymuno â Phrifysgol Caerdydd, derbyniais nawdd oddi wrth yr AHRC a’m galluogodd i gwblhau traethawd doethurol ym Mhrifysgol Aberystwyth ar amrywio ffonolegol mewn dwy dafodiaith benodol yng nghanolbarth Cymru.
Mae ffenomen cyffyrddiad tafodieithol, sef canlyniadau ieithyddol cymysgu tafodieithol, wastad wedi bod o ddiddordeb neilltuol imi. Yn ogystal â chyhoeddi erthyglau ac adnoddau ar natur y trawsnewid ieithyddol graddol a geir yng nghanolbarth Cymru rhwng prif amrywiadau’r Gymraeg, h.y. rhwng Cymraeg y gogledd a Chymraeg y de, rwyf hefyd yn gweithio ar brosiect sy’n canolbwyntio ar ddatblygiadau tafodieithol (hanesyddol a chyfredol) yng Nghymraeg y Wladfa ym Mhatagonia. Diddordeb cysylltiedig arall yw datblygiad tafodieithoedd Cymraeg newydd yng Nghymru a rôl y system addysg yn eu ffurfiant.
Cyhoeddiad
2024
- Rees, I. W. 2024. Dau Ieithydd yn y Wladfa. Barn(738-9), pp. 54-56.
- Rees, I. W. 2024. Cymraeg Cynhwysol. O'r Pedwar Gwynt(24), pp. 9-12.
- Rees, I. W. and Jones, A. eds. 2024. Gwerddon (Rhifyn arbennig: Deongliadau newydd o'r Wladfa Gymreig). Vol. 36. Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol.
- Rees, I. W. 2024. Lleoliad Talaith Chubut, ynghyd â deongliadau o’r term 'Y Wladfa'.. Gwerddon Ionawr(36), pp. x-xi.
- Rees, I. W. 2024. Rhagair y Golygydd Gwadd.. Gwerddon (Rhifyn arbennig: Deongliadau newydd o'r Wladfa Gymreig)(36), pp. v-ix.
- Rees, I. W. 2024. "Un o fethiannau godidocaf" puryddiaeth ieithyddol? Dadansoddiad o batrymau geirfaol Cymraeg y Wladfa heddiw mewn cyd-destun hanesyddol.. Gwerddon (Rhifyn arbennig: Deongliadau newydd o'r Wladfa Gymreig)(36), pp. 87-117., article number: 5.
2023
- Rees, I. W. 2023. Casglu Elfennau o'r Tafodieithoedd Cymraeg Heddiw: Sut y gallwch chi ddechrau ar waith maes. In: Naylor, A., Roberts, L. and Foster Evans, D. eds. Beth yw'r Gymraeg?. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, pp. 89-94.
2022
- Rees, I. W. 2022. Hunanieithoedd Cymru heddiw. O'r Pedwar Gwynt 18, pp. 9-12.
- Uhl, K. G. and Rees, I. W. 2022. Audio recordings of the Welsh words in ‘Cadi & the Cursed Oak’. [Online]. Lost Art Press. Available at: https://blog.lostartpress.com/2022/03/27/audio-recordings-of-the-welsh-words-in-cadi-the-cursed-oak/
- Beltrachini, L., Cercignani, M., Morris, J., Rees, I., Papageorgiou, A. and Simpson, I. 2022. Gwylia dy dafod / Watch your Welsh. [Online]. Prifysgol Caerdydd / Cardiff University. Available at: https://gwyliadydafod.org/cy/index.html
- Rees, I. W. 2022. Adolygiad o: AmrywIAITH: Blas ar Dafodieithoedd Cymru (2020) gan Guto Rhys [Book Review]. Journal of Celtic Linguistics(23), pp. 193-200.
2021
- Rees, I. W. 2021. Hispanicization in the Welsh settlement of Chubut Province, Argentina: some current linguistic developments. In: Perez, D. and Sippola, E. eds. Postcolonial Language Varieties in the Americas. Koloniale und Postkoloniale Linguistik / Colonial and Postcolonial Linguistics (KPL/CPL) Vol. 18. Berlin: De Gruyter, pp. 239-269.
- Rees, I. W. 2021. The Welsh in diaspora: Patagonia. In: Morgan, W. J., Bowie, F. and O'Connell, J. eds. Social Anthropologies of the Welsh: Past and Present. The Royal Anthropological Institute's Country Series (Series Editor: Dr David Shankland) Canon Pyon: Sean Kingston Publishing, pp. 123-144.
2020
- Morris, J., Rees, I. W. and Prys, M. 2020. Amrywio. In: Cooper, S. and Arman, L. eds. Cyflwyniad i Ieithyddiaeth. Caerfyrddin: Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, pp. 139-180.
2019
- Rees, I. W. 2019. Casglu'r tafodieithoedd Cymraeg heddiw.. ond at ba ddiben?. Y Casglwr(125), pp. 10-11.
2018
- Rees, I. W. and Morris, J. 2018. Astudiaeth o ganfyddiadau tiwtoriaid Cymraeg i Oedolion o anawsterau ynganu ymhlith dysgwyr yr iaith. Gwerddon 27, pp. 39-66.
- Rees, I. W. 2018. Dilysu tafodieithoedd cyfredol yw’r flaenoriaeth. Y Dinesydd(426), pp. 12-13.
- Rees, I. W. 2018. Length and quality in Welsh mid vowels: new evidence from Mid Wales. Journal of Celtic Linguistics 19(1), pp. 157-208. (10.16922/jcl.19.6)
2017
- Rees, I. W. 2017. Modern Welsh: A Comprehensive Grammar (3rd edition; 2016) by Gareth King. [Book Review]. The Journal of Celtic Linguistics 18, pp. 234-240. (10.16922/jcl.18.8)
- Rees, I. W. 2017. Cyflwyno Tafodieithoedd Cymraeg y Wladfa. [Online]. Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Available at: https://llyfrgell.porth.ac.uk/Default.aspx?catid=528
2016
- Rees, I. W. 2016. 'Dim Sôn am Dduw na Dyn': Ar Drywydd yr 'U Ogleddol' yng Nghanolbarth Cymru. (“No Mention of a Duw or a Dyn”: Investigating the ‘Northern U’ vowel in mid-Wales). Gwerddon(22), pp. 47-74.
- Rees, I. W. 2016. Tafodiaith.. [Online]. Esboniadur y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Available at: https://wici.porth.ac.uk/index.php/Tafodiaith
2015
- Rees, I. W. 2015. Phonological variation in Mid-Wales. Studia Celtica 49(1), pp. 149-174.
- Rees, I. W. 2015. Ffordd iawn o siarad Cymraeg?. [Online]. BBC Cymru. Available at: http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/34325522
- Rees, I. W. 2015. Cyflwyno Tafodieithoedd y Gymraeg: Canllawiau i Actorion a Sgriptwyr.. [Online]. Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Available at: https://llyfrgell.porth.ac.uk/Default.aspx?catid=487
2013
- Rees, I. W. 2013. Adolygiad o Ambell Air ac Ati gan Tegwyn Jones. Barn(609), pp. 48-49.
- Rees, I. W. 2013. Adolygiad o Rhint y Gelaets a’r Grug: Tafodiaith Sir Benfro gan Wyn Owens. Barn(609), pp. 48-49.
- Rees, I. W. 2013. Chwedl. Taliesin(149), pp. 84-85.
- Rees, I. 2013. Astudiaeth o amrywiadau ffonolegol mewn dwy ardal yng nghanolbarth Cymru. PhD Thesis, Prifysgol Aberystwyth.
- Rees, I. W. 2013. Adolygiad o John Morris Jones gan Allan James.. Y Traethodydd. CLXVII(707), pp. 273-276.
2012
- Rees, I. W. 2012. Gwreiddiau’r Gymraeg. Tu Chwith(36), pp. 89-102.
2011
- Rees, I. W. 2011. Tafodieitha. Llafar Gwlad(112), pp. 22-23.
- Rees, I. W. 2011. "Labordy gwag" y Gymraeg: Beth yw’r dyfodol?. Barn 582(3), pp. 78-79.
2010
- Rees, I. W. 2010. Adolygiad o Y Proffwyd a’i Ddwy Jesebel gan Gareth Miles. Y Traethodydd(165), pp. 183-186.
Articles
- Rees, I. W. 2024. Dau Ieithydd yn y Wladfa. Barn(738-9), pp. 54-56.
- Rees, I. W. 2024. Cymraeg Cynhwysol. O'r Pedwar Gwynt(24), pp. 9-12.
- Rees, I. W. 2024. Lleoliad Talaith Chubut, ynghyd â deongliadau o’r term 'Y Wladfa'.. Gwerddon Ionawr(36), pp. x-xi.
- Rees, I. W. 2024. Rhagair y Golygydd Gwadd.. Gwerddon (Rhifyn arbennig: Deongliadau newydd o'r Wladfa Gymreig)(36), pp. v-ix.
- Rees, I. W. 2024. "Un o fethiannau godidocaf" puryddiaeth ieithyddol? Dadansoddiad o batrymau geirfaol Cymraeg y Wladfa heddiw mewn cyd-destun hanesyddol.. Gwerddon (Rhifyn arbennig: Deongliadau newydd o'r Wladfa Gymreig)(36), pp. 87-117., article number: 5.
- Rees, I. W. 2022. Hunanieithoedd Cymru heddiw. O'r Pedwar Gwynt 18, pp. 9-12.
- Rees, I. W. 2022. Adolygiad o: AmrywIAITH: Blas ar Dafodieithoedd Cymru (2020) gan Guto Rhys [Book Review]. Journal of Celtic Linguistics(23), pp. 193-200.
- Rees, I. W. 2019. Casglu'r tafodieithoedd Cymraeg heddiw.. ond at ba ddiben?. Y Casglwr(125), pp. 10-11.
- Rees, I. W. and Morris, J. 2018. Astudiaeth o ganfyddiadau tiwtoriaid Cymraeg i Oedolion o anawsterau ynganu ymhlith dysgwyr yr iaith. Gwerddon 27, pp. 39-66.
- Rees, I. W. 2018. Dilysu tafodieithoedd cyfredol yw’r flaenoriaeth. Y Dinesydd(426), pp. 12-13.
- Rees, I. W. 2018. Length and quality in Welsh mid vowels: new evidence from Mid Wales. Journal of Celtic Linguistics 19(1), pp. 157-208. (10.16922/jcl.19.6)
- Rees, I. W. 2017. Modern Welsh: A Comprehensive Grammar (3rd edition; 2016) by Gareth King. [Book Review]. The Journal of Celtic Linguistics 18, pp. 234-240. (10.16922/jcl.18.8)
- Rees, I. W. 2016. 'Dim Sôn am Dduw na Dyn': Ar Drywydd yr 'U Ogleddol' yng Nghanolbarth Cymru. (“No Mention of a Duw or a Dyn”: Investigating the ‘Northern U’ vowel in mid-Wales). Gwerddon(22), pp. 47-74.
- Rees, I. W. 2015. Phonological variation in Mid-Wales. Studia Celtica 49(1), pp. 149-174.
- Rees, I. W. 2013. Adolygiad o Ambell Air ac Ati gan Tegwyn Jones. Barn(609), pp. 48-49.
- Rees, I. W. 2013. Adolygiad o Rhint y Gelaets a’r Grug: Tafodiaith Sir Benfro gan Wyn Owens. Barn(609), pp. 48-49.
- Rees, I. W. 2013. Chwedl. Taliesin(149), pp. 84-85.
- Rees, I. W. 2013. Adolygiad o John Morris Jones gan Allan James.. Y Traethodydd. CLXVII(707), pp. 273-276.
- Rees, I. W. 2012. Gwreiddiau’r Gymraeg. Tu Chwith(36), pp. 89-102.
- Rees, I. W. 2011. Tafodieitha. Llafar Gwlad(112), pp. 22-23.
- Rees, I. W. 2011. "Labordy gwag" y Gymraeg: Beth yw’r dyfodol?. Barn 582(3), pp. 78-79.
- Rees, I. W. 2010. Adolygiad o Y Proffwyd a’i Ddwy Jesebel gan Gareth Miles. Y Traethodydd(165), pp. 183-186.
Book sections
- Rees, I. W. 2023. Casglu Elfennau o'r Tafodieithoedd Cymraeg Heddiw: Sut y gallwch chi ddechrau ar waith maes. In: Naylor, A., Roberts, L. and Foster Evans, D. eds. Beth yw'r Gymraeg?. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, pp. 89-94.
- Rees, I. W. 2021. Hispanicization in the Welsh settlement of Chubut Province, Argentina: some current linguistic developments. In: Perez, D. and Sippola, E. eds. Postcolonial Language Varieties in the Americas. Koloniale und Postkoloniale Linguistik / Colonial and Postcolonial Linguistics (KPL/CPL) Vol. 18. Berlin: De Gruyter, pp. 239-269.
- Rees, I. W. 2021. The Welsh in diaspora: Patagonia. In: Morgan, W. J., Bowie, F. and O'Connell, J. eds. Social Anthropologies of the Welsh: Past and Present. The Royal Anthropological Institute's Country Series (Series Editor: Dr David Shankland) Canon Pyon: Sean Kingston Publishing, pp. 123-144.
- Morris, J., Rees, I. W. and Prys, M. 2020. Amrywio. In: Cooper, S. and Arman, L. eds. Cyflwyniad i Ieithyddiaeth. Caerfyrddin: Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, pp. 139-180.
Books
- Rees, I. W. and Jones, A. eds. 2024. Gwerddon (Rhifyn arbennig: Deongliadau newydd o'r Wladfa Gymreig). Vol. 36. Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol.
Thesis
- Rees, I. 2013. Astudiaeth o amrywiadau ffonolegol mewn dwy ardal yng nghanolbarth Cymru. PhD Thesis, Prifysgol Aberystwyth.
Websites
- Uhl, K. G. and Rees, I. W. 2022. Audio recordings of the Welsh words in ‘Cadi & the Cursed Oak’. [Online]. Lost Art Press. Available at: https://blog.lostartpress.com/2022/03/27/audio-recordings-of-the-welsh-words-in-cadi-the-cursed-oak/
- Beltrachini, L., Cercignani, M., Morris, J., Rees, I., Papageorgiou, A. and Simpson, I. 2022. Gwylia dy dafod / Watch your Welsh. [Online]. Prifysgol Caerdydd / Cardiff University. Available at: https://gwyliadydafod.org/cy/index.html
- Rees, I. W. 2017. Cyflwyno Tafodieithoedd Cymraeg y Wladfa. [Online]. Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Available at: https://llyfrgell.porth.ac.uk/Default.aspx?catid=528
- Rees, I. W. 2016. Tafodiaith.. [Online]. Esboniadur y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Available at: https://wici.porth.ac.uk/index.php/Tafodiaith
- Rees, I. W. 2015. Ffordd iawn o siarad Cymraeg?. [Online]. BBC Cymru. Available at: http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/34325522
- Rees, I. W. 2015. Cyflwyno Tafodieithoedd y Gymraeg: Canllawiau i Actorion a Sgriptwyr.. [Online]. Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Available at: https://llyfrgell.porth.ac.uk/Default.aspx?catid=487
Ymchwil
Datblygiadau tafodieithol yng Nghymraeg y Wladfa ym Mhatagonia
Ar sail gwaith maes cychwynnol (o dan nawdd banc Santander a’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol) mewn dwy ardal ym Mhatagonia, sef Dyffryn Camwy a Godre’r Andes, rwyf wrthi’n gweithio ar brosiect sy’n canolbwyntio ar ddatblygiadau tafodieithol (hanesyddol a chyfredol) yng Nghymraeg y Wladfa.
Un o brif amcanion y prosiect hwn yw sefydlu sut yn union yr ymffurfiodd tafodiaith newydd yn y Wladfa o ganlyniad i gyffyrddiad rhwng gwahanol amrywiadau tafodieithol o Gymru a, thrwy hynny, herio rhai dadansoddiadau blaenorol o ffurfiant amrywiadau trefedigaethol eraill ar draws y byd. Amcan arall yw archwilio rhai o ganlyniadau cyffyrddiad ieithoedd, h.y. dylanwad y Sbaeneg ar y Gymraeg, gan ystyried goblygiadau’r newidiadau a welir ar waith heddiw rhwng gwahanol genedlaethau o siaradwyr i ddulliau ac adnoddau dysgu Cynllun yr Iaith Gymraeg yn Nhalaith Chubut.
Cyflwyno tafodieithoedd y Gymraeg i actorion a sgriptwyr
Yn sgil ennill grant oddi wrth y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, rwyf wedi creu adnodd sydd â’r nod o gyflwyno tafodieithoedd y Gymraeg i actorion a sgriptwyr yn bennaf. Mae Cyflwyno Tafodieithoedd y Gymraeg: Canllawiau i Actorion a Sgriptwyr yn cynnwys nifer o glipiau sain a chlyweledol (ar Lwyfan Adnoddau’r Coleg Cymraeg), ynghyd â chanllawiau manwl, a fydd yn galluogi myfyrwyr o wahanol gefndiroedd, nid yn unig i ymgyfarwyddo ag amrywiadau tafodieithol hen a newydd, ond i’w defnyddio yn ymarferol. Mae’r adnodd hwn wedi arwain at wahoddiadau i gydweithio ag ystod eang o gyrff allanol ar amryfal brosiectau, e.e. Theatr Genedlaethol Cymru, BBC Cymru a’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol, yn ogystal â sawl awdur ffuglen adnabyddus. Bûm hefyd yn cynnal sawl dosbarth meistr i actorion ar y cyd â’r hyfforddwraig a’r actores brofiadol Rhian Morgan.
Caffael y Gymraeg fel ail iaith
Yn sgil arwain prosiect ar gaffael y Gymraeg fel ail iaith, cyhoeddais erthygl yn ddiweddar (ar y cyd â Dr Jonathan Morris) ar safbwyntiau tiwtoriaid ar anawsterau ynganu dysgwyr yn y sector Cymraeg i Oedolion. Mae nifer o argymhellion yr erthygl hon wrthi’n cael eu rhoi ar waith gan y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol newydd.
Addysgu
BA Cymraeg
- CY1600 Iaith ac Ystyr (Arweinydd)
- CY1602 Y Gymraeg yn y Gymru Gyfoes
- CY2450/CY3450 Tafodieitheg (Arweinydd)
- CY3750 Cyfieithu Proffesiynol (Arweinydd)
- CY2700/CY3700 Sgriptio
- CY3900 Blas ar Ymchwil
- CY3905 Ymchwilio Estynedig
MA Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd
- CYD400 Ymchwilio Academaidd a Phroffesiynol
- CYD401 Pwnc Arbennig 1
- CYD402 Pwnc Arbennig 2
- CYD403 Prosiect Ymchwil Estynedig
Bywgraffiad
Aelodaethau proffesiynol
- Aelod o fwrdd Cynllun yr Iaith Gymraeg (Talaith Chubut) British Council Cymru
- Aelod o Fforwm Prosiect Ynganu y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol
- Cymrawd o’r Academi Addysg Uwch
Gwasanaeth presennol i'r Ysgol
- Cyfarwyddwr Canolfan Uwchefrydiau Cymry America
- Cadeirydd y Bwrdd Arholi a Swyddog Cwynion
- Cyfarwyddwr Derbyn a Recriwtio
- Swyddog Llyfrgell
